ŞÜKRÜ SARAÇOĞLU

Siyaset ve Devlet Adamı, Başbakan

(D. 1887, Ödemiş / İzmir - Ö. 27 Aralık 1953, İstanbul)

 Tam adı Mehmet Şükrü Saraçoğlu’dur. Kaynaklarda ve medyada adı Şükrü Saracoğlu olarak da geçmektedir.
İlk ve ortaokulu Ödemiş’te okuduktan sonra girdiği İzmir Lisesi’ni birincilikle bitirerek, Mekteb-i Mülkiye (Siyasal Bilgiler Okulu)’ye geçti. 1909 yılında Mülkiye’yi bitirdikten sonra İzmir Valiliği Maiyet Memurluğu’na atandı. İzmir liselerinde matematik öğretmenliği de yapan Saraçoğlu, 1911 yılında İttihad ve Terakki Ticaret Mekteb-i Müdürlüğü görevine getirildi.
1914 yılının Ocak ayında bir devlet bursu kazanan Mehmet Şükrü Bey, öğrenim için Belçika’ya gitti. Kısa bir süre sonra Birinci Dünya Savaşı çıkınca hemen İzmir’e döndü. Mayıs 1915’te Cenevre Siyasi İlimler Akademisi’ndeki öğrenimini sürdürmek için tekrar gittiği İsviçre’de dört yıl kalarak fakülteyi çok iyi bir dereceyle bitirdi. Mondros Mütarekesi’nden sonra Mahmut Esat Bozkurt ile birlikte Cenevre’de Türk Talebe Cemiyeti’ni kurdu ve cemiyet adına Fransızca bir derginin yayınlanmasını üstlendi. İstanbul Hükümeti’nin imzaladığı mütareke koşullarını eleştiren ve Türk halkının haklarını savunan yazılar yazdı. Türk Talebe Cemiyeti’nin başkanı olarak Avrupa kamuoyunda Mondros Mütarekesi koşullarının olumsuzluğuna tepki yaratmak için uğraşlar vererek Osmanlı Devleti’nin haklarını savundu.
Milli mücadeleye katılarak, Kuşadası, Nazilli, Aydın yörelerinde kurulan Kuvva-i Milliye hareketlerinin örgütlenmesinde çalıştı.  Önce Aydın Cephesi karargâhında, sonra da Kuşadası çevresinde milis olarak çalıştı. Afyon’daki cephaneliğin düşman eline geçmesi üzerine Burdur’daki cephaneliğin Nazilli’ye taşınmasın sağladı.   
Mehmet Şükrü Bey, Osmanlı Meclisi Mebusanı’na İzmir Milletvekili olarak seçildiyse de, bu göreve katılmadı. TBMM’nin ikinci dönem (1923) çalışmalarına İzmir Milletvekili olarak katıldı. Fethi (Okyar) Bey Hükümeti’nde Millî Eğitim Bakanı (1924-25) oldu. 1926’da da Türk ve Yunan halklarının değiştirilmesi (mübadele) amacıyla kurulan Muhtelit Mübadele Komisyonu’na Türk delegasyonu başkanı seçildi. Kendisi başbakan oluncaya kadar kurulan bütün hükümetlerde görev aldı. Bu hükümetlerde Maliye, Adliye ve Dışişleri bakanlıklarında bulundu. Varlık Vergisi’nin uygulanmasında öncülük etti. Mehmet Şükrü Bey, 1932 yılında Paris’te Osmanlı borçlarının koşullarının saptanması görüşlerini Türkiye adına yürüttü.1933’te yapılan antlaşma ile bu müzakereleri başarıyla tamamladı. Bu anlaşma ile genç Türkiye Cumhuriyeti’nin maliyesi soluk aldı.