KUR’AN-I KERİM’DE ADALET
Türkçe’ de kullandığımız adalet sözcüğü karşılığında Kur’an’da “ADL” ve “KIST” sözcükleri kullanılmaktadır.
Türevleriyle birlikte otuzdan fazla yerde geçen “ADL” Arap dilinde “eşlik”, “uyum” ve “denge” demektir. “ADL”, muhtelif parçalar ve birimler arasında ölçüsüzlüğe yol açmamanın hüner ve sanatının adı olarak öne çıkarılmaktadır. Örneğin; Kur’an-ı Kerim, insan vücudundaki estetik uyum ve ahengi bir yaratılış harikası olarak öne çıkarırken “ADL” kökünden bir fiil kullanmaktadır.
“Ey insan! O, sonsuz cömertliğin sahibi Rabbine karşı seni aldatıp gururlandıran nedir? Rabbin ki seni yarattı, düzgün hale koydu, ölçü ve ahengi tam bir varlık olarak şekillendirdi.” (İnfitar- 7/8)
Yaratılış, adalet yani ölçü ve dengeler yönünden tamdır. Bu aynı zamanda Allah (c.c)’ın adaletle ilgili olarak peygamberler aracılığı ile ilettiği söylemlerini tamamladığını da ifade etmektedir.
“Rabbi’nin sözleri, isabet ve adalet bakımından tamamlanmıştır. O’nun sözlerini/söylemlerini değiştirecek biri de yoktur.” (En’am- 115)
Dengeyi izleme anlamındaki “itidal ”de” “ADL” kökündendir. Adalet kelimesine kök olan “ADL”, Kur’an-ı Kerim terminolojisinde (Kur’an-ı Kerim’de kullanılan terimlerin usul ve esaslarını, yazılış ve okunuşlarını, türetme ve anlamlandırma ilkelerini inceleyen ve öğreten bilim dalıdır.) “Zulmün” karşıtı olarak her şeyi denge noktasında tutmak ve yerli yerine koymak anlamındadır. Bunun içindir ki, “Allah, adalet üzere iş yapar.” (Şura:15- Nahl:90)
Kur’an-ı Kerim, müminlerinde hal ve şartta ADALETİ yani ölçüleri ve dengeleri korumalarını ister.
“ALLAH’A gidişin en değerli azığı adalettir”(Maide:8)
Adalet anlamında birde “KIST” sözcüğü kullanılmaktadır.
Paylaşımın adil yapılmasında araç olduğu için, klasik Arapça ’da teraziye “KIST” denmiştir. Kur’an-ı Kerim’de “KIST” sözcüğüyle terazi ve ölçü anlamındaki sözcükleri birlikte kullanmaktadır. (6/122;11/85;21/47) ayetleri
Yine Türkçe ‘de kullanılan ve ölçüt anlamına gelen “KISTAS” sözcüğü de “KIST” ile aynı köktendir. Kur’an-ı Kerim, “KISTAS” sözcüğünü kullanmakta ve onu “MÜSTAKİM” (dosdoğru, tam kıvamında) kelimesi ile nitelenmektedir. (17/35;26/182. sureler)
Kur’an-ı Kerim’in kullanımına dayanarak diyebiliriz ki “ADL” tüm insanlık hatta tüm varlık için işleyen “DÜZENLEYİCİ-ORTAK ADALET alanı” “KIST” ise belirli insanlar için işleyen bir “ORANLAYICI ADALET” alanını ifade etmektedir.
İnsanların hayatının devamı, kıvamı ve huzuru, mutluluğu ve birlikte kardeşçe yaşamaları için bu iki adalet alanının ikisi de ZORUNLUDUR.
Eğer böyle olmazsa insan toplulukları bencil davranışlarında dolayı birbirleri ile hep savaş halinde olurlar ve birbirlerini acımadan öldürmeye devam ederler, İşte ALLAH (c.c)’ın insan topluluklarından istediği bu değildir.